ÖZLEM…

İlkokul 1., 2. sınıftan, yani 7-8 yaşlarımdan itibaren (inanması

bana bile zor geliyor ama yarım yüzyıldan fazla zaman geçmiş

üzerinden) evin çarşı-pazar alışverişini ben yapardım. İki ablam ve

ağabeyim dışarıda, yatılı okularda okudukları için bu görev bana

düşüyordu. Bizim çocukluğumuzda ana-baba sözleri

sorgulanmadan yerine getirildiği için hiç şikayet etmez, bunu

hayatın bir parçası olarak kabul ederdim. Şikayet ne kelime, benim

için başlı başına bir keyifti bu. Kendimi bir işe yarar hissetmenin,

bir sorumluluk yüklenmenin ilk tohumlarıydı bu alışverişler.

Annem döner kapaklı sepetimizi, alınacak şeylerin listesini

ve tahmini tutar olan parayı elime verir; “Hangi dükkana girersen

gir önce mutlaka günaydın ya da hayırlı işler de.”, “Dükkan sahibi

yokken içeri girme, dışarıda bekle.”, “Para yetmezse listedeki şunu

ya da şunu alma, sakın borç yapma.” gibi, bu yaşıma kadar

unutmadığımı, damarlarıma işlediğini sonraları keşfettiğim öğütlerle

uğurlardı beni. Listeye bakar ve bir alışveriş güzergahı belirlerdim.

(Bunu eşimin gizli gülümsemelerine rağmen Kadıköy çarşısına

inerken bu yaşımda hala yapıyorum.) Örneğin yoğurt alınacaksa

önce şimdiki arabacılar meydanının tam köşesinde yer alan,

ilkokul arkadaşım Ali’nin babasının mandırası olan

(şimdi sevgili dostum Ethem’in eczanesinin yer aldığı) Üstünsoy

Mandırası’ndan başlardım. Sonra hale gelir ya Orhan ya da İdris

ağabeyin manav dükkanından sebze-meyve alır, ‘Zaro’ Hasan’ın

kasabına uğrardım. Esnaf, artık alıştıkları bu küçük müşteri ‘hayırlı

işler’ diye dükkandan girince beni ‘ooo, hoşgeldin çavuş’ diye

karşılardı. İstediklerimi verir, parayı alır, elimdeki listeye kaç para

aldığını yazardı. Her ay başı, babam maaşını aldığında bu alışverişin

taçlandığı bir gün olurdu. Çünkü o gün, şekerci dükkanına gidip

Mahmut ağabeyin 100 gramlık kavanoza, büyük bir tenekeden

kepçeyle doldurduğu pralin alma izni vardı. Mahmut ağabey

bununla kalmaz, her çocuğun gözlerini ışıldatacak bakır kapaklı

büyük kavanozlarda duran akide şekeri ya da bademlerden ikram

ederdi. İşim bitince neredeyse kendim kadar olan sepeti koluma

takar, sürükleye sürükleye otobüse giderdim.

Yıllar sonra büyüyüp kocaman adam olunca ailemle birlikte

her Ayvalık ziyareti sonrası İstanbul’a dönerken bir alışkanlık

geliştirmiştik. Son gün yola çıkmadan önce, yine eski alışkanlıkla

İdris ağabeyin manavından kasalar dolusu taze sebze-meyve alır,

bagaja yükler sonraki haftalarda İstanbul’da, bir garip Ayvalık

özlemi ve lezzetiyle onları tüketirdik. 10 yıl kadar önceydi yine

bir yolculuk öncesi ritüele uyarak hale gittim. Halin; Türkiye’nin

başka hiçbir köşesinde görmediğim zenginlikteki renkleriyle,

çeşitleriyle her zaman doğal bir tablo görünümünde olan

tezgahlarında neredeyse boş denecek kadar az ürün vardı.

“Hayırdır İdris ağabey?” diye sordum. “Bugün mal geç kaldı be

çavuş.” dedi yılların manavı. “Sarımsak şurası İdris ağabey,

nasıl geç kaldı?” diye sorduğumda aldığım cevabın yarattığı

hayal kırıklığını unutamıyorum. “Sarımsak mı kaldı Hüseynim,

mal İstanbul’dan geliyor artık.”

17.000 civarında nüfusu vardı Ayvalık’ın o dönemlerde.

Herkes birbirini tanır, sever, sayar, korur, yardımcı olur, güvenirdi.

Evet, yarım yüz yıldır yaşanan bütün olumlu gelişim ve değişimlere

rağmen o Ayvalık’ı ve o Ayvalıklıları özlüyorum. Aslında ben

galiba Ayvalık’tan hareketle  ‘o Türkiye’yi’ özlüyorum.